Aquaduin / IWVA ov

Geschiedenis & Evolutie

De stichtingsjaren

Op 24 december 1924 gingen de gemeenten Adinkerke, het nog jonge De Panne, Nieuwpoort, Oostduinkerke en Veurne over tot de stichting van een Intercommunale met als doel in te staan voor de drinkwatervoorziening van de bevolking en ook al in de optiek dat het kusttoerisme uitbreiding zou nemen. De aanleiding tot de oprichting was het bestaan - een gunstige gelegenheid - van een zeer beperkte drinkwatervoorziening, aangelegd door het Belgische Leger als bevoorrading van de troepen in de Eerste Wereldoorlog.

Deze noodleiding was - begrijpelijk in de gegeven omstandigheden - zeer rudimentair. Ze was gelegen in het domein Cabour, op de grens tussen België en Frankrijk te Adinkerke. Het water werd ter plekke gesteriliseerd en een beperkt distributienet leverde op bepaalde ravitailleringscentra het drinkwater aan de militaire eenheden af. Dit was slechts een tijdelijke en alleen maar voor noodomstandigheden bruikbare installatie, met een beperkte capaciteit van zo'n 250 kubieke meter per dag. Dat een modernisering moest gebeuren werd voor de betrokken instanties overduidelijk.

Dank zij de bemoeiingen van de toenmalige Hoge Commissaris voor de Kust kon deze primitieve installatie worden overgedragen aan een intercommunale, belast met de reorganisatie van de watervoorziening. Het past hier zeker hulde te brengen aan de pioniers, die in die jaren als plichtbewuste bestuurders van deze gemeenten, het belang van een hygiënisch betrouwbaar drinkwaterbedrijf inzagen, aangezien de 'waterbeschaving' te dien tijde niet het huidige peil bereikte en nog vele gemeentevaderen enigszins sceptisch stonden tegenover de weldaad van een distributienet. Nochtans was een dergelijke installatie onmisbaar in een kustgebied dat, economisch gezien, toen reeds op een initieel traaggroeiend toerisme aangewezen was en waarvan enkele vooruitziende bestuurders toch de versnelde evolutie aanvoelden.

De Eerste Moderniseringen

De intercommunale stak van wal met de aangekochte militaire installaties, die zelfs voor die tijd al ouderwets waren. Geleidelijk aan werden die vervangen door voor die periode modern materiaal, wat leidde tot een waterleidingbedrijf, beperkt in mogelijkheden, maar hygiënisch zeer betrouwbaar en technisch voldoende bedrijfszeker. De modernisatie van het toenmalig systeem was toen een hele belangrijke vooruitgang in het watervoorzieningbedrijf. Nu, meer dan een halve eeuw later, beseffen we dat eigenlijk niet meer. Het ontijzeringsstation van Cabour werd voorzien met een toen revolutionair procédé van openluchtsproeiers en automatische filterdruk; de natuurgetrouwe maquette van het station werd in 1938 te Luik geëxposeerd.

Na deze modernisatie werden de plaatselijke netten aangelegd en in 1927 werd de watertoren 'Moeder Lambik' opgericht met een inhoud van 600 kubieke meter.

Het zal wel al opgevallen zijn, dat Koksijde nog geen lid was van die Intercommunale. Koksijde werd slechts lid in 1934. De expansie van de bouw, de toeristische ontwikkeling van de kust maar ook de drang naar een beter comfort deden het waterverbruik gevoelig stijgen. Dat dwong de IWVA tot de studie van een plan om nieuwe waterreserves te zoeken in de kuststreek. Dat leidde in 1933 tot de studie van een nieuwe waterwinning met pomp- en ontijzeringsinstallatie in de duinpanne van St. André op de grensscheiding van Oostduinkerke en Koksijde.

De totale studie van deze grondwaterreserve en het ontwerp daartoe kwam nog voor 1940 klaar. Door de oorlogsomstandigheden werd de groei van het bedrijf niet alleen afgeremd; de aangerichte schade was enorm en zou leiden tot heel wat moeilijkheden.

Wat aan waterwinning bestond in Cabour werd door de Duitse bezetter overbelast, wat leidde tot een verzilting die de maximaal toelaatbare grens benaderde en bereikte. Bij de aftocht werd door Duitse troepen de bestaande watertoren 'Moeder Lambik' vernield, zodat de IWVA zijn reserves zag leeglopen. Dat belette niet dat de maatschappij haar beste krachten inspande om, spijts de beperkte mogelijkheden en de aard van de aangebrachte vernielingen, het bedrijf toch op een peil te houden, dat nagenoeg het normale rendement benaderde.

De voor de oorlog ontworpen installaties van St. André I werden in 1948 in gebruik genomen. Cijfers - hoe saai ze op zichzelf ook kunnen zijn - geven een objectief beeld van de groeiende waterlevering gekoppeld aan het stijgend aantal aansluitingen.

• 1930 125.000 m³ en 864 aansluitingen.
• 1940 329.000 m³ en 3.247 aansluitingen.
• 1949 499.000 m³ en 4.425 aansluitingen.

Het buizennet in 1924 beperkt tot enkele kilometer stalen leidingen, geleverd door het Britse leger, bedroeg in 1949 al meer dan 115 kilometer!

De Grote Expansie

Het steeds toenemend waterverbruik - vooral tijdens het hoogseizoen - noopte de maatschappij over te gaan tot de bouw van een tweede productie-eenheid te St. André, die in 1960 in gebruik werd genomen. Ook hier werd een belangrijke technische innovatie toegepast: als zuivering van het aanwezig ijzerhoudend grondwater, dat evenwel in natuurlijke staat absoluut drinkbaar is, werd hier voor het eerst in België het beluchtingssysteem met roterende borstels toegepast, waarbij door oxydatie de minerale en organische stoffen door het inbrengen van zuurstof omgevormd worden. Na dit eerste zuiveringsprocédé wordt een tweede toegepast in de filterbakken waar de minerale en organische stoffen worden gescheiden van het water. Meer en meer gemeenten sloten zich nu aan:

• 1961 Avekapelle, Booitshoeke, Bulskamp, De Moeren, Pervijze, Ramskapelle, Steenkerke, Sint Joris en Wulpen.
• 1964 Eggewaartskapelle, Houtem, Lampernisse, Oostkerke, Sint Jacobskapelle, Vinkem, Wulveringem en Zoutenaaie.
• 1965 Alveringem, Hoogstade, lzenberge, Oeren, Sint Rijkers.
• 1966 Leisele
• 1969 Gyverinckhove en Stuivekenskerke.

Merkwaardig is dat dit nagenoeg allemaal typische landbouwgemeenten zijn. Die gang van zaken is verklaarbaar omdat enerzijds de rurale bevolking meer comfort verlangde en de landbouwbedrijven ook werden gemoderniseerd en grotere behoeften hadden aan water. Hierdoor werd de IWVA genoodzaakt om hoogdringend leidingnetten in deze afgelegen gemeenten te realiseren. De maatschappij voelde aan dat in de toekomst de behoefte aan drinkwater in belangrijke mate zou toenemen en in 1963 werden gronden aangekocht te De Panne (domein Westhoek). Hier werd een nieuw pomp- en ontijzeringsstation opgericht dat in 1967 gebruiksklaar was.

Overzicht