Aquaduin / IWVA ov

Uitzonderlijk hoge grondwaterstand in de duinen

Wie al eens een wandeling maakt doorheen duin en polder heeft het wellicht al opgemerkt aan de poelen die tot aan de rand gevuld zijn met water, de ondergelopen weiden en akkers en de drassige wandelpaden: het grondwaterpeil is uitzonderlijk hoog. Objectieve metingen bevestigen dit ook. Drinkwaterbedrijf Aquaduin volgt het grondwaterpeil in en rond de waterwingebieden nauwgezet op met behulp van een uitgebreid netwerk van peilbuizen. Momenteel -maart 2024- noteren we in en rond waterwinning Sint-André in Koksijde de hoogste grondwaterstand sinds het begin van de metingen in 1993. Het grondwater staat er maar liefst 50 tot 120 cm hoger dan in maart vorig jaar. De metingen in waterwinning De Westhoek in De Panne geven een gelijkaardig beeld. We registreerden er ofwel het hoogste peil of net niet sinds 1993.

De Krakeelduinen in waterwinning De Westhoek begin maart 2024. De laagste delen van het centrale grasland staan blank. Ook enkele wandelpaden staan onder water.

Het grondwater staat niet enkel in de Westhoek hoog. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) meldt dat verspreid over heel Vlaanderen op 5 maart 94% van de meetplaatsen een hoge (23%) tot zeer hoge (71%) grondwaterstand werd geregistreerd. Slechts 5% vertoonde een normale en 1% een lage absolute grondwaterstand.

Huidige grondwaterstandsveranderingen en relatieve situering van de huidige freatische grondwaterstand. Op 5 maart waren op 90% van de meetplaatsen de grondwaterstanden gestegen t.o.v. een maand eerder. Op 5% van de meetplaatsen bleef de stand stabiel, en op 5% was er een daling.

Dat het grondwater zo hoog staat hoeft niet te verbazen wanneer we er de neerslagmetingen bijhalen. Februari 2024 was met 111,43 mm neerslag voor Koksijde de vijfde opeenvolgende maand met meer neerslag dan gemiddeld. Volgens het klimatologisch gemiddelde van de referentieperiode 1990 tot 2020 valt er in februari normaal gezien maar de helft van wat er dit jaar viel: 55,6 mm. De totale neerslagsom van de voorbije twaalf maanden bedraagt maar liefst meer dan 1000 mm. Gemiddeld valt er 797,9 mm neerslag. Deze hoge neerslagsom komt er na een eerder wisselvallige zomer waarin het grondwater niet zo diep wegzakte. De perfecte combinatie voor wateroverlast in kelders die voorheen nooit problemen ondervonden van het grondwater.

Gemeten neerslag in waterwinning Sint-André in Koksijde tijdens de laatste 12 maanden. De rode lijn geeft de som van de neerslag weer. Zie verticale as rechts. De blauwe staven geven de neerslaghoeveelheden per dag weer. Zie verticale as links. Leverancier gegevens: VMM; Eigenaar gegevens: VMM-ALMC; Bron: Waterinfo.be

Het hoge grondwaterpeil dat we momenteel waarnemen kan niet verklaard worden door de invloed van de waterwinning van Aquaduin. Sinds 2002 vult Aquaduin -toen nog IWVA- de natuurlijke grondwatervoorraad in de duinen van Sint-André kunstmatig aan met gezuiverd afvalwater. Dit heeft ertoe geleid dat er minder natuurlijk grondwater wordt onttrokken, waardoor het grondwaterpeil in en rond de waterwinning is gestegen ten opzichte van de jaren 1990. Het is echter niet zo dat dit systeem heeft geleid tot abnormaal hoge grondwaterstanden. Aangezien er nog steeds een netto onttrekking is van grondwater, veroorzaakt de waterwinning algemeen een verlaging van het grondwaterpeil in en rond het waterwingebied ten opzichte van de natuurlijke toestand zonder waterwinning. Deze verlaging is weliswaar kleiner dan voor 2002.

Naast de wateroverlast her en der heeft de hoge grondwaterstand gelukkig ook een positieve kant. Aangezien de grondwatervoorraad groter is dan anders hebben we voldoende reserve tijdens een eventuele droge en hete zomer. Daarnaast wordt het zoute zeewater extra weggeduwd door de goed gevulde zoetwaterlens in de duinen. Eens de natuur ontluikt zullen delen van de duinen er tot slot weelderiger dan ooit uitzien door het vele vocht in de bodem.